Dom Partii

Pod koniec 2014 roku kolekcja Działu Zbiorów Sztuki Realizmu Socjalistycznego wzbogaciła się o popiersie Lenina, wykorzystywane niegdyś do aranżacji sal podczas oficjalnych uroczystości partyjnych i państwowych. Rzeźba pochodzi z zasobów dawnego Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (KC PZPR), którego siedzibą był gmach przy ulicy Nowy Świat, tzw. Dom Partii.

W 1947 roku rozpisano ogólnopolski konkurs na projekt Domu Partii, który ostatecznie wygrał warszawski zespół architektoniczny, tzw. „Tygrysy”, w składzie: Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński i Eugeniusz Wierzbicki. Budowę rozpoczęto rok później, zaś 1 maja 1952 roku budynek oddano do użytkowania. Oficjalnie koszt budowy pokryto ze składek członków partii, chociaż tak naprawdę finansowany był przez skarb państwa oraz z cegiełek kupowanych przez społeczeństwo, nie zawsze całkowicie dobrowolnie.

Nowy obiekt na mapie powojennej, odbudowywanej z wielkim trudem stolicy, szybko stał się symbolem i wizytówką rządzącej partii komunistycznej. Budynek, mimo iż powstawał w czasie promowania architektury socrealizmu, to dość wyraźnie odchyla się od schematów tego stylu, np. MDM-u czy Pałacu Kultury i Nauki.

Projekt utrzymany był w stylistyce modernizmu późnych lat trzydziestych. Później podjęto próby dopasowania projektu do wymogów socrealizmu, ograniczone głównie do detalu rzeźbiarskiego – ostatecznie nie zrealizowanego, oraz dekoracji wnętrz.

Dom Partii często był obiektem szeroko pojętej działalności artystycznej, która miała utwierdzać społeczeństwo w przekonaniu o słuszności podążania drogą socjalistycznego rozwoju. Z drugiej strony gmach i jego otoczenie były rzeczywiście bardzo atrakcyjne wizualnie, więc przestrzeń mocno inspirowała rzesze artystów. W grupie takich prac znajduje się obraz olejny Bronisławy Wilimowskiej pt. „Dom Partii” z 1972 roku. Artystka pokazała budynek widziany po przekątnej, przez skrzyżowanie Alei Jerozolimskich i ulicy Nowy Świat. Na dachu budynku wyraźnie widoczna jest biało-czerwona flaga na tle żółtawego nieba. Dominuje kolorystyka ciepła: ochrowo-ugrowa, z akcentami czerwieni, błękitu i bieli.

Obraz należał do kolekcji dzieł sztuki, którymi dysponowała PZPR. W 1996 roku został przekazany do Muzeum w Kozłówce przez Naczelną Radę Socjaldemokracji Rzeczpospolitej Polskiej. Partia ta została spadkobiercą ideologii i majątku rozwiązanej w 1990 roku PZPR. Zmiany w systemie politycznym w Polsce po roku 1989 stworzyły możliwość wykorzystania opuszczonych przez partię pomieszczeń. Jak na ironię, od 1991 roku Dom Partii mieści Centrum Bankowo-Finansowe i na wiele lat stał się m.in. „domem” Giełdy Papierów Wartościowych – jednego z symboli porządku kapitalistycznego…

Opr. Katarzyna Kot